Czy franczyza jest dobrym pomysłem na własny biznes w branży hair & beauty?

Franczyza to sposób prowadzenia działalności gospodarczej w ramach istniejącej, zorganizowanej sieci sprzedaży lub świadczenia usług. Innymi słowy to prowadzenie własnego biznesu pod szyldem innej marki. Usługi kosmetyczne i fryzjerskie należą do biznesów często wybieranych przez franczyzobiorców. Czy to dobry pomysł? Na czym polega? Jakie są jego wady i zalety? Postaram się odpowiedzieć na te pytania.

Na czym polega franczyza i co jest jej istotą?

Istota franczyzy polega na tym, że franczyzodawca (firma, przedsiębiorstwo) nadaje swoim poszczególnym franczyzobiorcom (to osoby prowadzące własną działalność gospodarczą jako osoby fizyczne lub w formie spółki osobowej bądź kapitałowej) prawo oraz nakłada na nich obowiązek prowadzenia działalności zgodnie z jego koncepcją. W ramach umowy sporządzonej na piśmie oraz w zamian za bezpośrednie lub pośrednie świadczenia finansowe uprawnienie to upoważnia indywidualnego franczyzobiorcę do korzystania z nazwy handlowej franczyzodawcy, jego znaku towarowego lub usługowego, metod prowadzenia działalności gospodarczej, wiedzy technicznej, systemów postępowania i innych praw własności intelektualnej albo przemysłowej, a także do korzystania ze stałej pomocy handlowej i technicznej franczyzodawcy.

Dodam, że pod względem prawnym umowa franczyzy należy do tzw. umów nienazwanych, czyli nieuregulowanych odrębnie w Kodeksie cywilnym bądź w innej ustawie. Konstruowana jest ona w oparciu o ogólną zasadę swobody umów. Umowę franczyzy ograniczają zatem natura stosunku prawnego, zasady współżycia społecznego oraz przepisy ustaw.

Jak wygląda rynek franczyzy w Polsce?

Jak wynika z raportu przygotowanego przez PROFIT system oraz portal Franchising.pl, pierwsza sieć franczyzowa zadebiutowała w Polsce ponad 20 lat temu. Od tego czasu polski rynek franczyzy bardzo się zmienił. Zdaniem ekspertów dojrzał, oczyścił się z nieudolnych franczyzodawców i oferuje coraz większy wybór sprawdzonych konceptów biznesowych. W 2014 roku rozwój przez franczyzę rozpoczęły kolejne 143 firmy, a 63 poniosły porażkę. Przybyło zatem 80 franczyzodawców, o 28 więcej niż w 2013 roku.

Pod względem dynamiki wzrostu franczyza w Polsce nie ma sobie równych. Od roku 2005 do 2014 liczba systemów franczyzowych wzrosła z 309 do 1058, a na koniec roku 2015 może sięgnąć 1100. W tym samym okresie liczba placówek franczyzowych zwiększyła się z 19 111 do 63 367, żeby pod koniec 2015 roku osiągnąć poziom 67 000.

Franczyza w branży hair & beauty

Urodowe systemy franczyzowe w Polsce obejmują salony fryzjerskie, salony urody oraz sklepy z ekskluzywnymi kosmetykami. Ich liczba do dnia dzisiejszego bardzo wzrosła, szczególnie w stosunku do końca 2009 roku. Imponujące tempo rozwoju jest wynikiem niewielkiej bazy wyjściowej, bowiem na tym rynku w Polsce dominowały i wciąż dominują punkty niezależne. Współcześnie kreowany kult młodości oraz nieskazitelnej urody wpływa na wyraźny trend powstawania nowych systemów franczyzowych w branży urodowej, a także na duże zainteresowanie inwestorów tym sektorem. Może to spowodować dalszy wzrost znaczenia kosmetycznych i fryzjerskich sieci franczyzowych w najbliższej przyszłości.

Franczyza w branży kosmetyczno-fryzjerskiej stanowi ciekawą i atrakcyjną opcję dla przedsiębiorców rozpoczynających działalność – daje możliwość pracy pod skrzydłami bardziej doświadczonego partnera biznesowego. Oczywiście nie jest to działalność filantropijna, franczyzodawca w zamian za wynagrodzenie udostępnienia franczyzobiorcy tzw. pakiet franczyzowy, co stanowi istotę umowy franczyzy.

Co to jest pakiet franczyzowy?

Pakiet franczyzowy to zespół praw własności intelektualnej i przemysłowej, z których franczyzobiorca będzie mógł korzystać, prowadząc działalność. W pakiecie tym zawierają się zwykle uprawnienia do korzystania z nazw firmowych, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz innych praw.

W skład standardowego pakietu wchodzą:

• możliwość korzystania (w ulotkach, folderach, katalogach, na stronie internetowej, w reklamach prasowych) ze znaku towarowego – logo, czyli prawnie chronionego, niepowtarzalnego elementu, skutecznie odróżniającego go od produktów lub usług firm konkurencyjnych. Może to być wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma kosmetyku lub jego opakowania, użyta przez przedsiębiorcę, który chce doprowadzić do jednoznacznej identyfikacji swoich towarów lub usług wśród konsumentów;
• możliwość korzystania z know-how (czyli całokształtu wiadomości, wiedzy fachowej, doświadczenia w danej działalności);
• usługi świadczone przez franczyzodawcę na rzecz franczyzobiorcy (np. szkolenia, pomoc w wyborze lokalizacji, pomoc przy budowie/remoncie lokalu, aranżacji pomieszczeń – firma oferuje pomoc projektanta wnętrz, wizualizację lub projekt architektoniczny salonu, zapewnia też niezbędne elementy wyposażenia, gotowy plan pracy – chodzi tu przede wszystkim o jednolity wizerunek wszystkich punktów należących do danej sieci; ponadto wyposażenie, produkty, rekrutację personelu oraz bieżące usługi, np. doradztwo, udział w targach, dostarczanie jednolitych produktów i materiałów promocyjnych, pomoc w prowadzeniu lokalnych działań marketingowych, wzmacniających pozycję salonu w regionie, pomoc księgową).

Pakiet franczyzowy zebrany jest w tzw. podręcznik operacyjny, czyli opis zasad, według których franczyzobiorca będzie miał obowiązek prowadzić działalność w ramach systemu franczyzowego. Jest to obszerny, przekazywany franczyzobiorcy dokument, który zawiera między innymi takie informacje:

• krótką charakterystykę danego systemu franczyzowego i filozofii prowadzenia działalności gospodarczej oraz oczekiwania franczyzodawcy;
• wykaz wyposażenia niezbędnego do prowadzenia działalności gospodarczej w ramach danego systemu, często franczyzodawca w tej części udostępnia franczyzobiorcy listę adresów i telefonów do punktów serwisowych oraz dostawców wyposażenia;
• politykę zaopatrzenia ze wskazaniem źródeł dostaw;
• procedury organizacyjne – ta część podzielona jest na wiele podrozdziałów, które obejmują:
• dni i godziny otwarcia,
• procedury zatrudniania, system szkolenia i opisy stanowisk pracowników oraz wymagania co do ich ubioru,
• procedury w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
• procedury reklamacyjne,
• zalecenia i rekomendacje co do polityki cenowej,
• standardowe formularze,
• opisy procedur w zakresie rachunkowości (franczyzobiorca wskazuje tu metody prowadzenia i gromadzenia dokumentacji finansowej),
  wymagania co do zakresu ubezpieczenia, jakie powinien wykupić franczyzobiorca, ewentualnie szczegóły programu ubezpieczeniowego oferowanego przez franczyzodawcę,
• procedury kontroli zapasów,
• podstawowe wskazówki w zakresie technik marketingowych i sprzedaży stosowanych przez system, instrukcje na temat sposobu zorganizowania np. kampanii promocyjnej w związku z otwarciem salonu,
• wymagania w zakresie wykorzystywania znaku towarowego,
• pełny opis tzw. Corporate Identity, czyli identyfikacji wizualnej marki,
• wykaz podstawowych przepisów, z którymi powinien się zapoznać franczyzobiorca.

Jakie wymagania należy spełnić, żeby otworzyć salon franczyzowy?

Często franczyzodawca określa minimalne wstępne wymagania, które musi spełnić kandydat na franczyzobiorcę. Warunki te dotyczą głównie posiadanego lokalu, jego wielkości oraz lokalizacji, a także wykształcenia i doświadczenia pracowników czy gotowości do podnoszenia przez nich kwalifikacji. W branży hair & beauty świadczeniem franczyzobiorcy może być także obowiązek zaopatrywania się w kosmetyki i sprzęt u franczyzodawcy (np. w sieci ImageCentrum za kwotę 200 zł miesięcznie).

Warto się przyjrzeć konkretnym przykładom. W branży kosmetycznej jedną z firm dających możliwość współpracy w systemie franczyzy są Kosmetyczne Instytuty Dr Irena Eris. Instytuty oferują klientom kosmetykę pielęgnacyjną, usługi dermatologiczne, kosmetyczne zabiegi uzupełniające i dodatkowe, a także pełną ofertę fryzjerską, stawiając przyszłym franczyzobiorcom następujące wymagania:

• lokalizacja – duże miasta powyżej 100 tys. mieszkańców (prestiżowe dzielnice);
• lokal – powierzchnia minimum 160 m2, wysokość 3 m, parter, przestrzenne witryny, własność lub dzierżawa minimum 5 lat;
• systematyczne uczestnictwo w szkoleniach, których cel stanowi przede wszystkim podniesienie standardu obsługi klienta;
• zdolność do samodzielnego prowadzenia własnego przedsiębiorstwa przy przestrzeganiu zasad współpracy franczyzowej;
• mile widziane wykształcenie medyczne lub kosmetyczne.

Podobne wymagania stawiają franczyzodawcy w branży fryzjerskiej. Marka Berendowicz & Kublin oczekuje od franczyzobiorców spełnienia następujących warunków:

• lokalizacja – miejsca o dużym natężeniu ruchu pieszych;
• lokal – w centrum miasta lub galerii handlowej o minimalnej powierzchni 60 m2;
• szkolenia – przed otwarciem salonu odbywa się odpłatne szkolenie wprowadzające dla właściciela bądź menedżera, a także recepcjonistki. Cykl praktycznych szkoleń z zakresu obsługi klienta, technik strzyżeń i koloryzacji przechodzą również fryzjerzy;
• wskazane wykształcenie fryzjerskie.

Poza tym niektóre sieci nakładają na franczyzobiorcę obowiązek uiszczania na rzecz franczyzodawcy różnych opłat. Oto najczęściej występujące formy opłat za udzielenie licencji na korzystanie z pakietu franczyzowego:

• wstępna opłata franczyzowa (czyli opłata przy wejściu do systemu), np. w sieci salonów fryzjerskich Haircut Express wynosi ona 10 tys. zł, natomiast istnieją sieci – np. firmy kosmetyczne ImageCentrum czy Abacosun – które nie pobierają takiej opłaty;
• bieżąca opłata franczyzowa (z reguły jest to procent od wartości sprzedaży realizowanej przez franczyzobiorcę w ciągu miesiąca), dla przykładu w sieci BodyConcept opłata ta wynosi od 1,2 tys. do 2,4 tys. zł, a w sieci Haircut Express to 5% wartości sprzedaży po uzyskaniu rentowności;
• wpłata na wspólny fundusz marketingowy (miesięczna opłata przeznaczana wyłącznie na finansowanie działań promocyjno-reklamowych całego systemu, istotą jest jednolity wizerunek na rynku) – w sieci BodyConcept to 1 tys. zł.

Jaki jest koszt uruchomienia salonu franczyzowego?

Mimo że franczyzodawca w wielu obszarach oferuje pomoc, pamiętajmy, że uruchomienie salonu franczyzowego wiąże się z poniesieniem wydatków. Przede wszystkim osoba, która chce przystąpić do systemu, powinna dysponować środkami niezbędnymi do ewentualnego sfinansowania remontu lub adaptacji posiadanego lokalu (koszt zależy głównie od stanu technicznego pomieszczeń).

Zatem jakie to będą wydatki? W salon fotodepilacji trzeba zainwestować od ok. 50 tys. do 120 tys. zł netto. Wkład finansowy w sieci Abacosun wynosi od 36 tys. zł za lokal minimum 30-metrowy. Osoba zainteresowana otwarciem salonu kosmetycznego Image musi liczyć się z wydatkiem co najmniej 50 tys. zł dla salonu o powierzchni 45 m2. Kwota inwestycji w BodyConcept to od 166 tys. do 279 tys. zł. Przyjmując projekt Yasumi Instytut Zdrowia i Urody, inwestor musi liczyć się z nakładami na zakup sprzętu w granicach 180–220 tys. zł netto. Natomiast koszt otwarcia Kosmetycznego Instytutu Dr Irena Eris to minimum 150 tys. zł na podstawowy sprzęt.

Cena za własny salon fryzjerski zaczyna się już od kwoty ok. 75 tys. zł w przypadku takich sieci, jak Trendy Hair Fashion czy Stile Unico, a ta kwota to absolutne minimum dotyczące lokali, które nie wymagają znaczących prac adaptacyjnych. Częściej można spotkać systemy, w ramach których koszt otwarcia salonu fryzjerskiego przekracza 150 tys. zł – tak jest w przypadku marek Berendowicz & Kublin, Camille Albane, Frédéric Moréno czy Atelier Fryzjerskie Vici. Twórcy tej ostatniej sieci podkreślają, że nakłady na inwestycje niekiedy mogą sięgnąć nawet 300 tys. zł. Najdroższą ofertą w branży jest Jean Louis David. Koszt otwarcia takiego salonu to ok. 350 tys. zł.

Rozwój sieci franczyzowych hair & beauty w Polsce

Zanim zaczniemy zastanawiać się nad przystąpieniem do sieci franczyzowej w branży urodowej, warto przeanalizować, jak takie sieci rozwijają się w Polsce. Analizy ekspertów rynku franczyzowego wskazują, że w branży hair & beauty franczyzobiorcy najbardziej zainteresowani są usługami kosmetycznymi. Na uwagę zasługuje fakt, iż niewiele systemów działa w segmencie salonów urody z kompleksową ofertą zabiegów na twarz i ciało, nierzadko poszerzonych o usługi fryzjerskie czy depilację. Z czego to wynika? Specjaliści twierdzą, że tego typu inwestycje są najbardziej kapitałochłonne, ekskluzywne, a tym samym skierowane do węższej grupy franczyzobiorców niż tańsze systemy z przystępniejszymi cenami, które są bardziej masowe.

Mimo że zainteresowanie usługami kosmetycznymi jest zdecydowanie większe niż salonami fryzjerskimi, ze względu na bardzo różnorodne specjalizacje sieci kosmetycznych nie można mówić o równomiernym rozwoju każdej z nich. Wśród franczyzowych sieci salonów urody można znaleźć nie tylko takie, które notują bardzo duże zainteresowanie i szybki przyrost nowych placówek, ale i takie, które na przestrzeni ostatnich lat się skurczyły.

Dotychczas największą popularnością cieszyły się sieci wyspecjalizowane w fotodepilacji. Również dlatego, że służące do niej urządzenia można wykorzystywać również do innych zabiegów, np. fotoodmładzania, zamykania naczynek, leczenia trądziku i usuwania przebarwień. Dzięki temu gabinety fotodepilacji mogą świadczyć szerszy zakres usług. Cztery lata temu funkcjonowało aż siedem firm, które planowały stworzyć lub rozwijać w Polsce sieć salonów fotodepilacji, obecnie działają tylko 2–3. Natomiast w dalszym ciągu dobrze rozwija się między innymi sieć Yasumi, sieć Kosmetycznych Instytutów Dr Irena Eris, Abacosun, ImageCentrum.

Jak wygląda sytuacja w branży fryzjerskiej? Ten sektor jest wciąż niedoceniany, zarówno przez potencjalnych franczyzodawców, jak i franczyzobiorców. Liczba marek, które zdecydowały się na uruchomienie systemu franczyzowego w tej branży, nie imponuje – to zaledwie kilka firm. Eksperci nie wykluczają, że ostrożność franczyzodawców w tym względzie podyktowana jest wciąż niezbyt dużym zainteresowaniem branżą ze strony franczyzobiorców.

Większe uznanie od franczyzy znajduje w branży fryzjerskiej współpraca na luźniejszych zasadach, jaką oferuje np. jeden z najważniejszych producentów kosmetyków dla fryzjerów (seria L’Oréal Professionnel), który tworzy sieć Salonów Expert. Działa w niej ok. 300 salonów w całym kraju, prowadzonych przez niezależnych przedsiębiorców, najczęściej pod własnymi, indywidualnymi szyldami.

Z raportów dotyczących franczyzy w Polsce wynika, że w zasadzie jedyną grupą zainteresowaną franczyzą fryzjerską są inwestorzy bez doświadczenia branżowego, ale za to z kapitałem na rozkręcenie własnego biznesu.

Jakie są zalety i wady systemu franczyzowego?

Franczyza to system dla wielu przedsiębiorców atrakcyjny, który przynosi wiele korzyści obu stronom umowy. Franczyzobiorcy np. nie ponoszą części wydatków, a także zyskują gotowe, sprawdzone w praktyce rozwiązania. Są obarczeni mniejszym ryzykiem biznesowym, nie muszą mieć doświadczenia w danej branży i mogą łatwiej przewidywać zyski. Do zalet dla franczyzodawców należy zwiększenie liczby kanałów dystrybucji, brak bezpośredniego nadzoru nad ciągle rosnącym personelem; jest to także dobra metoda wejścia na zagraniczne rynki.

Należy jednak pamiętać o wadach systemu: od strony franczyzobiorcy to przede wszystkim brak samodzielności w prowadzeniu biznesu i podleganie (w mniejszym lub większym zakresie) kontroli ze strony franczyzodawcy. Dla franczyzodawcy minusem systemu są trudności w skutecznym kontrolowaniu i zarządzaniu salonami, szczególnie w kontekście zagranicznych filii.

Co zrobić przed przystąpieniem do systemu?

Franczyzodawca daje uprawnienia do korzystania z jego praw, renomy oraz know-how, wprowadza franczyzobiorcę do swojej sieci organizacyjnej. Franczyzobiorca ma natomiast prowadzić działalność w ramach zorganizowanej sieci, według ustalonych przez franczyzodawcę zasad. Jest to ciekawe rozwiązanie i w przypadku wielu osób się sprawdziło.

Należy jednak pamiętać, że choć kupujemy sprawdzony pomysł na biznes, nadal jesteśmy przedsiębiorcami, którzy muszą konkurować na rynku nie tylko z innymi markami, ale nierzadko także z innymi salonami z naszej sieci. Nasze obroty będą zależały głównie od naszych wysiłków, ale także od ogólnopolskiej promocji produktu i rozpoznawalności marki. Zatem zanim założymy biznes i zwiążemy się z jakąś siecią, warto sprawdzić, jaki ma ona pomysł na promocję i na ile rozpoznawalna jest marka. To bardzo ważne, ponieważ błędy centrali uderzają w całą sieć. Należy też sprawdzić, w jakiej kondycji jest sieć, jaką wiedzą i doświadczeniem dysponuje franczyzodawca, jeśli mamy z niej korzystać. Potem można spotkać się z przedstawicielem sieci i omówić wszystkie warunki współpracy oraz pomocy ze strony franczyzodawcy. Cennymi informacjami są też przewidywany przez sieć okres zwrotu inwestycji (zwykle wynosi 12–18 miesięcy), koszty inwestycji oraz wysokość opłat licencyjnych.

Kupno cudzego pomysłu poprzez franczyzę, jak wspomniałam wcześniej, to ciekawy pomysł, ale nigdy nie daje stuprocentowej gwarancji sukcesu. Aby zarobić na każdej tego typu działalności, trzeba włożyć w biznes własną pracę i przedsiębiorczość. Franczyza jest biznesem jak każdy inny i można łatwo go stracić.

Tekst opracowany przy współpracy z art of BEAUTY.

Autor: Joanna Klonowska

Dziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu w Wyższej Szkole Infrastruktury i Zarządzania w Warszawie, wykładowca akademicki, autorka publikacji naukowych oraz właścicielka i menedżer salonu kosmetologicznego.